Σάββατο 21 Ιουνίου 2008
Παρασκευή 20 Ιουνίου 2008
ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΟΥΣ
Σύμφωνα με το Wikipedia, το ακριβές θερινό ηλιοστάσιο φέτος είναι στις 20 Ιουνίου, στις 23:59 (http://en.wikipedia.org/wiki/Solstice). Οπότε, σήμερα είναι η νύχτα...
Αύριο ας είμαστε όλοι με νέα μυαλά , λίγο πιο σοφοί...
Αυτή την πιο μικρη νύχτα του χρόνου ας την κάνουμε λίγο πιο όμορφη κοιτάζοντας τα αστέρια.
Πέμπτη 29 Μαΐου 2008
ΕΡΧΕΤΑΙ ΤΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ....
Τι θα κάνουμε την νύχτα στις 22 του Ιούνη; Πως θα χαιρετίσουμε το δειλινό, τις τελευταίες ακτίνες της Μεγαλύτερης Ημέρας; Πως θα χαιρετίσουμε την αυγή, τις τελευταίες σκιές της Μικρότερης Νύχτας;
Στην Εποχή των Μητέρων, κάθε Γέννηση είναι απλά η έλευση του θανάτου του Παλιού.
Εκείνη την νύχτα, θα πεθάνουν για άλλη μια φορά - από τις χιλιάδες - οι παλιοί μας εαυτοί και το πρωί θα αναγεννηθούμε Νέοι.
Ολα καλά μέχρι εδώ. Το ερώτημα είναι, αφού με την τελευταία ακτίνα του ήλιου θα πεθάνει ο παλιός μας εαυτός και με την πρώτη ακτίνα θα αναγεννηθεί, τι γίνεται κατά την διάρκεια της νύχτας αυτής;
Α, εδώ είναι το καλύτερο κομμάτι....
Απλά, θα βρισκόμαστε αλλού. Και η νύχτα προβλέπεται μαγική...
Τοπογραφικά, θα είμαστε μέσα, η δίπλα στην Αθήνα.
Αλλά ως οντότητες, θα είμαστε στα φωτεινά δάση.
Τρίτη 20 Μαΐου 2008
Παρασκευή 13 Ιουλίου 2007
ΤΟ ΣΛΑΒΙΚΟ ΠΑΝΘΕΟΝ
Οι Σλάβοι λάτρευαν πολυάριθμες θεότητες. Κάθε φυλή πιθανότατα λάτρευε και τους δικούς της θεούς, κατά μήκος μιας τεράστιας γεωγραφικής περιοχής, η οποία ξεκινούσε από τις ακτές της Βαλτικής μέχρι τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.
ΠΑΝΩ: Ο ΠΕΡΟΥΝΟ Περούν είναι ο ουράνιος θεός του κεραυνού και της αστραπής (θυμίζει λίγο από Δία), που εξουσιάζει τον κόσμο των ζωντανών από ψηλά, στο ψηλότερο κλαδί του Παγκόσμιου Δέντρου. Ο Βέλες είναι χθόνιος θεός (Μια μίξη Πλούτωνα και Πάνα), άρχοντας του Κάτω Κόσμου, που εξουσιάζει τον κόσμο των νεκρών από χαμηλά, στις ρίζες του Δέντρου. Ο Περούν χαρίζει στους γεωργούς τη βροχή κι είναι θεός του πολέμου και των όπλων, ενώ ο Βέλες είναι ο θεός των κοπαδιών και των ποιμένων, ενώ σχετίζεται με το εμπόριο και τη μαγεία. Αποτελούν το δίδυμο των αντίθετων θεοτήτων που αντιμάχονται μερα με τη μέρα: ο Περούν συμβολίζει την τάξη, ενώ ο Βέλες το χάος.
ΠΑΝΩ: Ο ΒΕΛΕΣ
Ο Γιαρίλο είναι θεός της γονιμότητας και σχετίζεται με τη Σελήνη κι η Μοράνα, αδερφή και σύζυγός του, είναι θεότητα της φύσης και του θανάτου και σχετίζεται με τον Ήλιο. Κι οι δυο είναι παιδιά του Περούν και γεννήθηκαν τη νύχτα του Νέου Έτους. Ωστόσο, ο Γιαρίλο απήχθη και μεταφέρθηκε στον Κάτω Κόσμο, όπου τον μεγάλωσε ο Βέλες σαν δικό του γιο (Διακρίνουμε μεγάλη ομοιότητα με τον μύθο της Περσεφόνης και του Πλούτωνα). Στη γιορτή της Άνοιξης, το Γιούργεβο, ο Γιαρίλο επιστρέφει στη γη από τον κόσμο των νεκρών και συναντάει την αδερφή του, Μοράνα, ενώ στη θερινή γιορτή Ιβάνιε, γιορτάζεται ο ιερός γάμος τους: η ένωση των δυο αδερφιών, παιδιών του υπέρτατου θεού, φέρνει γονιμότητα και πληθώρα αγαθών στη γη. Την ίδια στιγμή, συμβολίζει τη συμφιλίωση μεταξύ των δυο θεών του Άνω και Κάτω Κόσμου, καθώς δε θα υπάρξουν καταιγίδες και κεραυνοί που θα έβλαπταν τις σοδειές. Μετά τη συγκομιδή, όμως, ο Γιαρίλο είναι άπιστος απέναντι στη σύζυγό του κι εκείνη τον σκοτώνει για εκδίκηση και τον γυρίζει ξανά στον Κάτω Κόσμο. Η ίδια η Μοράνα πενθεί και μαζί της όλη η φύση, μπαίνοντας έτσι στο χειμώνα. Ο μύθος όμως επαναλαμβάνεται κι έτσι περνάνε οι εποχές του έτους.
Ο σλαβικός θεός Σβαρόγ πιθανότατα σχετίζεται με τον Ήφαιστο της ελληνικής μυθολογίας. Ήταν ο αρχικός θεός του ουρανού στο σλαβικό πάνθεον, ενώ το όνομά του μπορεί και να σημαίνει "λάμψη" ή "μέρος γεμάτο φωτιά", συνδέοντάς τον με την τέχνη της σιδηρουργίας και καθιστώντας τον θεό της φωτιάς. Σύμφωνα με το μύθο, ο Σβαρόγ σφυρηλάτησε τον Ήλιο και τον παρέδωσε στο γιο του, Νταζβόγ, που ανέλαβε να τον μεταφέρει κατά μήκος του ουρανού. Ο δεύτερος γιος του, ο Σβάροζιτς, συμβόλιζε τη φωτιά στη γη.
ΠΑΝΩ: ΣΒΟΡΟΓ, ΚΑΤΩ: ΣΒΟΡΟΖΙΤΣ
Πέμπτη 12 Ιουλίου 2007
Ο ΣΛΑΒΙΚΟΣ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ
Για αρχή, θα ήθελα να παραθέσω μερικές πληροφορίες για το Σλαβικό παγανιστικό πάνθεον, καθώς πέρα από το γεγονός οτι οι Σλαβικοί λαοί είναι από τους τελευταίους που εκχριατιανίστικαν στην Ευρώπη, πάρα πολλά κομμάτια της παγανιστικής λατρείας έχουν μείνει ανέπαφα και από την επιβολή του Χριστιανισμού, και από την υποχρεωτική Αθεία της Σοβιετικής Ενωσης. Προσεγγιστικά, περίπου ένα 40 % των Σλάβων της Ρωσίας αποδέχεται τις παγανιστικές καταβολές και λατρείες τους ακόμα και αν είναι ενσωματωμένες σε νέα καλούπια, ενώ ένα τουλάχιστον 20 % θεωρεί εαυτόν θρησκευόμενο παγανιστή (μιλώντας για την Ευρωπαική Ρωσία, στην Σιβηρία οι αυτόχθονες λατρείες δεν έχουν νικιθεί από τον Χριστιανισμό και είναι επίσημα αναγνωρισμένες θρησκείες. Ειδικά στους πλυθησμούς των Κοριάκων, των Γιακούτιων και των Τσούκτσι καθώς και στην χερσόνησο της ΚΑμτσάτκα ο σαμανισμός είναι που κυριαρχεί χωρίς αντιπάλους)
Αντίθετα με την ελληνική ή την αιγυπτιακή μυθολογία, δεν υπάρχουν πρωταρχικές πηγές για τη μελέτη της Σλαβικής μυθολογίας. Παρά τις κάποιες αμφισβητούμενες θεωρίες, όπως το βιβλίο του Βέλες, δεν αποδεικνύεται ότι οι Σλάβοι είχαν κάποιο σύστημα γραφής προτού εκχριστιανιστούν. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα πως όλες οι θρησκευτικές δοξασίες και παραδόσεις πέρασαν προφορικά από γενιά σε γενιά, προτού ξεχαστούν στους αιώνες που ακολούθησαν την άφιξη του Χριστιανισμού. Συν τοις άλλοις, υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα, όπως παλιά σλαβικά ιερά ή λατρευτικά ειδώλια, ενώ κομμάτια από μυθολογικές δοξασίες και παγανιστικές γιορτές επιβιώνουν μέχρι σήμερα σε όλα τα σλαβικά έθνη μέσα από παραδοσιακά έθιμα, τραγούδια και ιστορίες.
Δεν υπάρχουν γραπτές πηγές για τη σλαβική μυθολογία πριν τον κατακερματισμό του ενιαίου Πρωτοσλαβικού έθνους στους Δυτικούς, Ανατολικούς και Νότιους Σλάβους. Μια πιθανή εξαίρεση είναι μια μικρή αναφορά στην Ιστορία του Ηροδότου, που αναφέρει τη φυλή των Νευρών στο μακρινό βορρά, όπου οι άνδρες μεταμορφώνονται σε λύκους ορισμένες μέρες του χρόνου.(Ηροδότου Ιστορίαι, Δ'17 & Δ'105) Ορισμένες μελέτες ερμηνεύουν την αναφορά αυτή σαν τη σλαβική δοξασία για λυκανθρώπους, ενώ άλλες αναφέρονται στις παραδοσιακές γιορτές του θεού Βέλες, όπου ομάδες νεαρών ανδρών περιφέρονταν στα χωριά φορώντας μάσκες. Αμφιβολίες, βεβαίως, υπάρχουν για το αν το φύλο των Νευρών ταυτίζεται με πρωτοσλαβικά φύλα.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους Σλάβους και τη μυθολογία τους έγινε από τον Βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο του 6ου αιώνα, ο οποίος στο έργο του Bellum Gothicum περιγράφει τις δοξασίες μιας νότιας σλαβικής φυλής, που διέσχισε σε δυο μόνο ημέρες τον ποταμό Δούναβη. Η φυλή αυτή πίστευε σε έναν θεό κύριο των πάντων, δημιουργό του κεραυνού και της αστραπής, αλλά και σε διάφορους δαίμονες και νύμφες. Από μεταγενέστερες ιστορικές πηγές, προκύπτει πως πρόκειται για το θεό Περούν. Σε μεταγενέστερες πηγές επίσης περιγράφεται ένας ναός στην πόλη του Ρίντεγκοστ (Ράνταγκαστ), όπου λατρευόταν ο θεός Σβάροζιτς, καθώς κι ο θεός Σβάντεβιτ.
Η πρώτη γραπτή αναφορά στους Σλάβους και τη μυθολογία τους έγινε από τον Βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο του 6ου αιώνα, ο οποίος στο έργο του Bellum Gothicum περιγράφει τις δοξασίες μιας νότιας σλαβικής φυλής, που διέσχισε σε δυο μόνο ημέρες τον ποταμό Δούναβη. Η φυλή αυτή πίστευε σε έναν θεό κύριο των πάντων, δημιουργό του κεραυνού και της αστραπής, αλλά και σε διάφορους δαίμονες και νύμφες. Από μεταγενέστερες ιστορικές πηγές, προκύπτει πως πρόκειται για το θεό Περούν. Σε μεταγενέστερες πηγές επίσης περιγράφεται ένας ναός στην πόλη του Ρίντεγκοστ (Ράνταγκαστ), όπου λατρευόταν ο θεός Σβάροζιτς, καθώς κι ο θεός Σβάντεβιτ.
Κατά τη διάρκεια του εκχριστιανισμού των σλαβικών πληθυσμών μεταξύ του 7ου και του 12ου αιώνα, ο Χριστιανισμός άνθιζε κυρίως στις πόλεις, ανάμεσα στους ευγενείς, ενώ η πλειοψηφία του αγροτικού πληθυσμού της επαρχίας πίστευε ακόμη στους παλαιούς μύθους. Οι Χειστιανοί ιερείς και μοναχοί πάλευαν να πατάξουν το φαινόμενο dvoeverie, τη διπλή πίστη. Από τη μια πλευρά, οι αγρότες κι οι χωρικοί δέχονταν τη βάπτισή τους, τις χριστιανικές λειτουργίες και γιορτές, αλλά από την άλλη πλευρά συνέχιζαν να διατηρούν την παλαιά παγανιστική λατρεία και να διεξάγουν αρχαία τελετουργικά. Το γεγονός αυτό συνέβαινε, γιατί οι περισσότεροι έβλεπαν το Χριστιανισμό σαν μια συμπληρωματική θρησκεία της παλαιάς Σλαβικής μυθολογίας. Η νέα θρησκεία προσέφερε την προοπτική της μετά θάνατον ζωής και την ελπίδα της σωτηρίας, αλλά ήταν επίσης απαραίτητη η διεξαγωγή των αρχαίων τελετουργικών για τη γονιμότητα, τα κοπάδια και την προστασία της οικογενειακής εστίας.
Η μείξη αυτή οδήγησε τους μελετητές στην κατηγοριοποίηση της σλαβικής λαογραφίας σε δυο ομάδες:
Παραμύθια για διάφορους φανταστικούς χαρακτήρες και πλάσματα, όπως η Μπάμπα Γιάγκα, o Κοσέι ο Αθάνατος, δράκοι (zmey) και βαμπίρ. Κάποιες από τις δοξασίες αυτές είναι αρκετά παλαιές κι έχουν κάποια στοιχεία μυθολογικής δομής, αλλά δεν αποτελούν μύθους, καθώς δεν έχουν κάποια βαθύτερη ιερή ή θρησκευτική σημασία και ποικίλουν στα διάφορα σλαβικά έθνη.
Παραδοσιακές γιορτές από λαϊκές δοξασίες ή τον εορτασμό Χριστιανών αγίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γιορτή της Άνοιξης, το Γιούργεβο, που βρίθει τόσο προχριστιανικών όσο και χριστιανικών στοιχείων, καθώς αποτελεί τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου.
Η μείξη αυτή οδήγησε τους μελετητές στην κατηγοριοποίηση της σλαβικής λαογραφίας σε δυο ομάδες:
Παραμύθια για διάφορους φανταστικούς χαρακτήρες και πλάσματα, όπως η Μπάμπα Γιάγκα, o Κοσέι ο Αθάνατος, δράκοι (zmey) και βαμπίρ. Κάποιες από τις δοξασίες αυτές είναι αρκετά παλαιές κι έχουν κάποια στοιχεία μυθολογικής δομής, αλλά δεν αποτελούν μύθους, καθώς δεν έχουν κάποια βαθύτερη ιερή ή θρησκευτική σημασία και ποικίλουν στα διάφορα σλαβικά έθνη.
Παραδοσιακές γιορτές από λαϊκές δοξασίες ή τον εορτασμό Χριστιανών αγίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γιορτή της Άνοιξης, το Γιούργεβο, που βρίθει τόσο προχριστιανικών όσο και χριστιανικών στοιχείων, καθώς αποτελεί τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου.
Στους σλαβικούς μύθους, το έτος ήταν σεληνιακό και ξεκινούσε την 1η Μαρτίου, όπως και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Το τελευταίο βράδυ του παλαιού χρόνου κι η πρώτη μέρα του νέου χρόνου ονομάζονταν Velja Noc/Velik Dan (Μεγάλη Νύχτα/Μεγάλη Μέρα). Μετά τον εκχριστιανισμό των Σλάβων, οι ονομασίες αυτές αποδόθηκαν πιθανότατα στην εορτή του Πάσχα, ταιριάζοντας με τον όρο "Μεγάλη Εβδομάδα".
Εξάλλου, διοργανωνόταν μια μεγάλη γιορτή για τον ερχομό της άνοιξης, αφιερωμένη στο Γιαρίλο, θεό της γεωργίας και της γονιμότητας. Νεαρά αγόρια και κορίτσια περιφέρονταν στα χωριά κρατώντας πράσινα κλαδιά και λουλούδια και σε κάθε σπίτι έλεγαν τραγούδια, ενώ υπήρχε το συνήθιο να στολίζουν και να βάφουν αυγά, σύμβολα της νέας ζωής, έθιμο που αργότερα συνδέθηκε με το χριστιανικό Πάσχα.
Εξάλλου, διοργανωνόταν μια μεγάλη γιορτή για τον ερχομό της άνοιξης, αφιερωμένη στο Γιαρίλο, θεό της γεωργίας και της γονιμότητας. Νεαρά αγόρια και κορίτσια περιφέρονταν στα χωριά κρατώντας πράσινα κλαδιά και λουλούδια και σε κάθε σπίτι έλεγαν τραγούδια, ενώ υπήρχε το συνήθιο να στολίζουν και να βάφουν αυγά, σύμβολα της νέας ζωής, έθιμο που αργότερα συνδέθηκε με το χριστιανικό Πάσχα.
Στη Σλαβική μυθολογία συναντάται το Δέντρο του Κόσμου, κοσμολογικό μοτίβο και σε άλλους ινδοευρωπαϊκούς πολιτισμούς. Τα φύλλα του δέντρου συμβολίζουν τον ουρανό, το βασίλειο των ουράνιων θεοτήτων και σωμάτων, ενώ ο κορμός συμβολίζει το βασίλειο των θνητών. Κάποιες φορές, αναφέρονται μαζί σαν αντίθεση στις ρίζες του δέντρου, που αποτελούν τον Κάτω Κόσμο, το βασίλειο των νεκρών. Αντίθετα με άλλες λαϊκές δοξασίες, στη Σλαβική μυθολογία ο κόσμος των νεκρών δεν είναι απωθητική περιοχή, αλλά ένας πράσινος κόσμος γεμάτος γρασίδι, όπου βασιλεύει αιώνια η άνοιξη. Στη σλαβική μυθολογία, ο Ήλιος ήταν γυναικεία θεότητα, ενώ η Σελήνη ανδρική θεότητα, αντίθετα με τις υπόλοιπες ινδοευρωπαϊκές μυθολογίες, αλλά ακριβώς όπως στη Βαλτική μυθολογία.
Η ΚΛΥΔΟΝΑ
Διαβάζουμε:
"Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο με καταγωγή στην αρχαία εποχή, που επικρατούσε η 'κληδόνα'. Κληδόνα σημαίνει πράξεις ή λέξεις τυχαίες και ασυνάρτητες, που ακούγονταν κατά τη διάρκεια μαντικών τελετών και στις οποίες αποδίδονταν προφητική σημασία. Στη νεοελληνική αντίληψη το έθιμο αυτό εξελίχθηκε σε μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιεροτελεστία, περισώζοντας τους ερωτικούς χρησμούς. Ο Κλήδονας ζωντανεύει τη μέρα του Αη-Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με τη θερινή τροπή του ήλιου. "
Επίσης:
"Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες. Η λέξη Κλήδονας είναι πανάρχαια (Ιωνική λέξη) και σημαίνει τον ήχο που προαναγγέλλει το μέλλον, σαν ένα είδος προφητείας με λόγια που έχουν προφητική σημασία. Όμως, το έθιμο του Κλήδονα , όπως μας το μάθανε οι γονείς μας και το αναβιώνουμε και σήμερα, συνδέεται βέβαια με την αρχαία μαντική κληδόνα αλλά δεν έχει, τον χαρακτήρα της μαντικής γενικά. Έχει περιοριστεί μόνο σε ερωτικούς χρησμούς. Το έθιμο πραγματοποιούνταν στην Προσοτσάνη μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1950 σε γειτονιές όπου έμεναν περισσότερες οικογένειες προσφύγων από Αν.Θράκη και Μ. Ασία.
Την παραμονή του Αγιαννιού ( 24 Ιουνίου) τα αγόρια της γειτονιάς ανάβανε στα σταυροδρόμια φωτιές (τις μπουμπούνες) μόλις σουρούπωνε. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν οι κοπέλες. Πάνω από τις φωτιές πηδούσαμε όλοι, αγόρια και κορίτσια και παντρεμένες. Λέγανε πως αν πηδούσες τρείς φορές ήταν καλό για την υγεία σου και επιπλέον θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Αμέσως μετά, οι κοπέλες έπαιρναν τα σταμνιά (πήλινα μικρά δοχεία νερού) και πήγαιναν στη βρύση ή το πηγάδι να γεμίσουν νερό και να το φέρουν στο προκαθορισμένο σπίτι, όπου είχαν προετοιμάσει το ειδικό χάλκινο δοχείο (την μπακίρα) για να το ρίξουν μέσα. Το νερό αυτό το λέμε "αμίλητο" γιατί κατά την μετάβαση των κοριτσιών στην βρύση και την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν, παρά τα έντονα πειράγματα από τα αγόρια. Αν κάποια υπέκυπτε και μιλούσε, έπρεπε να χύσει το νερό και να πάει να το ξαναγεμίσει. Στην μπακίρα με το αμίλητο νερό, έβαζε κάθε κοπέλα το ριζικάρι της (μικρή ανθοδέσμη) που είχε προετοιμάσει και για να το ξεχωρίζει από τα άλλα, έδενε ένα σημάδι που ήταν δακτυλίδι ή σκουλαρίκι, χάνδρα κ.α. Μετά η μπακίρα σκεπαζόταν με κόκκινο πανί, το οποίο έδεναν με σκοινί και κλείδωναν με κλειδαριά.
Όλες μαζί λέγανε το δίστιχο : "Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό, να δώσει να τον πάρει". Κάθε ριζικάρι μελετιέται από την κοπέλα στο όνομα ορισμένου προσώπου (που θα ήθελε π.χ. να παντρευτεί). Ο κλήδονας τοποθετείται κάτω από μια τριανταφυλλιά σε ύπαιθρο για να τον βλέπουν τη νύχτα τα άστρα. Την επομένη το πρωί, το παίρνουν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλίος. Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, μετά τη θεία λειτουργία ή το απόγευμα συνήθως, συγκεντρώνονταν τα κορίτσια γύρω από τον κλήδονα και τον άνοιγαν τραγουδώντας "Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει η χαριτωμένη κι όπου πάει να σταθεί, να είναι κερδισμένη". Δυο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που ζουν και οι δυο γονείς τους, βγάζουν ένα-ένα τα ριζικάρια από τον κλήδονα. Για κάθε ριζικάρι απαγγέλλεται και ένα δίστιχο (κότημα), το οποίο θεωρείται ως χρησμός σχετικά με το πρόσωπο στο όνομα του οποίου μελετήθηκε το ριζικάρι που βγήκε. Το περιεχόμενο των δίστιχων, περιστρέφεται σχεδόν πάντοτε στο ζήτημα της τύχης, αν δηλαδή θα παντρευτεί νωρίς, αν την αγαπούν ή την μισούν, ή την περιπαίζουν, κ.τ.λ. "Το κυπαρίσσι το ψηλό, το μεσιανό κλωνάρι, το κοντογειτονόπουλο γυρεύει να σε πάρει". Πολλές φορές επαναλαμβάνονταν η διαδικασία εξαγωγής των ριζικαριών και την τρίτη φορά απαγγέλλονταν σκωπτικά δίστιχα. "Σαν μαθ΄ ο σκύλος γράμματα και η γάτα να διαβάζει, τότε και συ θα παντρευτείς να κάνει ο κόσμος χάζι". Ακολουθεί χορός γύρω από τον Κλήδονα μέχρι τη δύση του ήλιου."
"Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο με καταγωγή στην αρχαία εποχή, που επικρατούσε η 'κληδόνα'. Κληδόνα σημαίνει πράξεις ή λέξεις τυχαίες και ασυνάρτητες, που ακούγονταν κατά τη διάρκεια μαντικών τελετών και στις οποίες αποδίδονταν προφητική σημασία. Στη νεοελληνική αντίληψη το έθιμο αυτό εξελίχθηκε σε μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιεροτελεστία, περισώζοντας τους ερωτικούς χρησμούς. Ο Κλήδονας ζωντανεύει τη μέρα του Αη-Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με τη θερινή τροπή του ήλιου. "
Επίσης:
"Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες. Η λέξη Κλήδονας είναι πανάρχαια (Ιωνική λέξη) και σημαίνει τον ήχο που προαναγγέλλει το μέλλον, σαν ένα είδος προφητείας με λόγια που έχουν προφητική σημασία. Όμως, το έθιμο του Κλήδονα , όπως μας το μάθανε οι γονείς μας και το αναβιώνουμε και σήμερα, συνδέεται βέβαια με την αρχαία μαντική κληδόνα αλλά δεν έχει, τον χαρακτήρα της μαντικής γενικά. Έχει περιοριστεί μόνο σε ερωτικούς χρησμούς. Το έθιμο πραγματοποιούνταν στην Προσοτσάνη μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1950 σε γειτονιές όπου έμεναν περισσότερες οικογένειες προσφύγων από Αν.Θράκη και Μ. Ασία.
Την παραμονή του Αγιαννιού ( 24 Ιουνίου) τα αγόρια της γειτονιάς ανάβανε στα σταυροδρόμια φωτιές (τις μπουμπούνες) μόλις σουρούπωνε. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν οι κοπέλες. Πάνω από τις φωτιές πηδούσαμε όλοι, αγόρια και κορίτσια και παντρεμένες. Λέγανε πως αν πηδούσες τρείς φορές ήταν καλό για την υγεία σου και επιπλέον θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Αμέσως μετά, οι κοπέλες έπαιρναν τα σταμνιά (πήλινα μικρά δοχεία νερού) και πήγαιναν στη βρύση ή το πηγάδι να γεμίσουν νερό και να το φέρουν στο προκαθορισμένο σπίτι, όπου είχαν προετοιμάσει το ειδικό χάλκινο δοχείο (την μπακίρα) για να το ρίξουν μέσα. Το νερό αυτό το λέμε "αμίλητο" γιατί κατά την μετάβαση των κοριτσιών στην βρύση και την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν, παρά τα έντονα πειράγματα από τα αγόρια. Αν κάποια υπέκυπτε και μιλούσε, έπρεπε να χύσει το νερό και να πάει να το ξαναγεμίσει. Στην μπακίρα με το αμίλητο νερό, έβαζε κάθε κοπέλα το ριζικάρι της (μικρή ανθοδέσμη) που είχε προετοιμάσει και για να το ξεχωρίζει από τα άλλα, έδενε ένα σημάδι που ήταν δακτυλίδι ή σκουλαρίκι, χάνδρα κ.α. Μετά η μπακίρα σκεπαζόταν με κόκκινο πανί, το οποίο έδεναν με σκοινί και κλείδωναν με κλειδαριά.
Όλες μαζί λέγανε το δίστιχο : "Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό, να δώσει να τον πάρει". Κάθε ριζικάρι μελετιέται από την κοπέλα στο όνομα ορισμένου προσώπου (που θα ήθελε π.χ. να παντρευτεί). Ο κλήδονας τοποθετείται κάτω από μια τριανταφυλλιά σε ύπαιθρο για να τον βλέπουν τη νύχτα τα άστρα. Την επομένη το πρωί, το παίρνουν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλίος. Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, μετά τη θεία λειτουργία ή το απόγευμα συνήθως, συγκεντρώνονταν τα κορίτσια γύρω από τον κλήδονα και τον άνοιγαν τραγουδώντας "Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει η χαριτωμένη κι όπου πάει να σταθεί, να είναι κερδισμένη". Δυο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που ζουν και οι δυο γονείς τους, βγάζουν ένα-ένα τα ριζικάρια από τον κλήδονα. Για κάθε ριζικάρι απαγγέλλεται και ένα δίστιχο (κότημα), το οποίο θεωρείται ως χρησμός σχετικά με το πρόσωπο στο όνομα του οποίου μελετήθηκε το ριζικάρι που βγήκε. Το περιεχόμενο των δίστιχων, περιστρέφεται σχεδόν πάντοτε στο ζήτημα της τύχης, αν δηλαδή θα παντρευτεί νωρίς, αν την αγαπούν ή την μισούν, ή την περιπαίζουν, κ.τ.λ. "Το κυπαρίσσι το ψηλό, το μεσιανό κλωνάρι, το κοντογειτονόπουλο γυρεύει να σε πάρει". Πολλές φορές επαναλαμβάνονταν η διαδικασία εξαγωγής των ριζικαριών και την τρίτη φορά απαγγέλλονταν σκωπτικά δίστιχα. "Σαν μαθ΄ ο σκύλος γράμματα και η γάτα να διαβάζει, τότε και συ θα παντρευτείς να κάνει ο κόσμος χάζι". Ακολουθεί χορός γύρω από τον Κλήδονα μέχρι τη δύση του ήλιου."
Άραγε, τι μορφή είχε αυτό το πανάρχαιο έθιμο, μερικές χιλιάδες χρόνια πριν; Η γιορτή του Αι Γιαννιού, το θερινό ηλιοστάσιο, αρχετυπική γιορτή όλων των παγανιστικών και ανιμιστικών λατρειών, ένα κομμάτι του παζλ της προέλευσης της ίδιας της θρησκείας σαν έννοια. Στη σλαβική παγανιστική λατρεία, κατά το θερινό ηλιοστάσιο, γινόταν η γιορτή Ιβάνιε, που θυμίζει τη γιορτή του Κλήδονα. Υπήρχε άφθονο φαγητό και ποτό, ανάβονταν μεγάλες φωτιές, τις οποίες πηδούσαν νεαρά αγόρια και κορίτσια, που είτε ζευγάρωναν είτε χόρευαν σε κύκλους. Τα νεαρά κορίτσια έπλεκαν στεφάνια από λουλούδια και φτέρη και τα πετούσαν στα ποτάμια: ανάλογα με το πώς επέπλεαν, μάντευαν πότε και πώς θα παντρεύονταν.
Διαφορετικοί λαοί, διαφορετικές φυλές, διαφορετικές κουλτούρες. Συνδετικοί κρίκοι όμως που βαθιά στο παρελθόν, ενώνουν όλες τις θρησκείες σε μια, ενιαία μα ταυτόχρονα χαλαρή, δυνατή αλλά μη δογματική. Την λατρεία της φύσης, της ζωής, της αρμονίας και της γεωμετρίας.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)