Διαβάζουμε:
"Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο με καταγωγή στην αρχαία εποχή, που επικρατούσε η 'κληδόνα'. Κληδόνα σημαίνει πράξεις ή λέξεις τυχαίες και ασυνάρτητες, που ακούγονταν κατά τη διάρκεια μαντικών τελετών και στις οποίες αποδίδονταν προφητική σημασία. Στη νεοελληνική αντίληψη το έθιμο αυτό εξελίχθηκε σε μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιεροτελεστία, περισώζοντας τους ερωτικούς χρησμούς. Ο Κλήδονας ζωντανεύει τη μέρα του Αη-Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με τη θερινή τροπή του ήλιου. "
Επίσης:
"Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες. Η λέξη Κλήδονας είναι πανάρχαια (Ιωνική λέξη) και σημαίνει τον ήχο που προαναγγέλλει το μέλλον, σαν ένα είδος προφητείας με λόγια που έχουν προφητική σημασία. Όμως, το έθιμο του Κλήδονα , όπως μας το μάθανε οι γονείς μας και το αναβιώνουμε και σήμερα, συνδέεται βέβαια με την αρχαία μαντική κληδόνα αλλά δεν έχει, τον χαρακτήρα της μαντικής γενικά. Έχει περιοριστεί μόνο σε ερωτικούς χρησμούς. Το έθιμο πραγματοποιούνταν στην Προσοτσάνη μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1950 σε γειτονιές όπου έμεναν περισσότερες οικογένειες προσφύγων από Αν.Θράκη και Μ. Ασία.
Την παραμονή του Αγιαννιού ( 24 Ιουνίου) τα αγόρια της γειτονιάς ανάβανε στα σταυροδρόμια φωτιές (τις μπουμπούνες) μόλις σουρούπωνε. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν οι κοπέλες. Πάνω από τις φωτιές πηδούσαμε όλοι, αγόρια και κορίτσια και παντρεμένες. Λέγανε πως αν πηδούσες τρείς φορές ήταν καλό για την υγεία σου και επιπλέον θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Αμέσως μετά, οι κοπέλες έπαιρναν τα σταμνιά (πήλινα μικρά δοχεία νερού) και πήγαιναν στη βρύση ή το πηγάδι να γεμίσουν νερό και να το φέρουν στο προκαθορισμένο σπίτι, όπου είχαν προετοιμάσει το ειδικό χάλκινο δοχείο (την μπακίρα) για να το ρίξουν μέσα. Το νερό αυτό το λέμε "αμίλητο" γιατί κατά την μετάβαση των κοριτσιών στην βρύση και την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν, παρά τα έντονα πειράγματα από τα αγόρια. Αν κάποια υπέκυπτε και μιλούσε, έπρεπε να χύσει το νερό και να πάει να το ξαναγεμίσει. Στην μπακίρα με το αμίλητο νερό, έβαζε κάθε κοπέλα το ριζικάρι της (μικρή ανθοδέσμη) που είχε προετοιμάσει και για να το ξεχωρίζει από τα άλλα, έδενε ένα σημάδι που ήταν δακτυλίδι ή σκουλαρίκι, χάνδρα κ.α. Μετά η μπακίρα σκεπαζόταν με κόκκινο πανί, το οποίο έδεναν με σκοινί και κλείδωναν με κλειδαριά.
Όλες μαζί λέγανε το δίστιχο : "Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό, να δώσει να τον πάρει". Κάθε ριζικάρι μελετιέται από την κοπέλα στο όνομα ορισμένου προσώπου (που θα ήθελε π.χ. να παντρευτεί). Ο κλήδονας τοποθετείται κάτω από μια τριανταφυλλιά σε ύπαιθρο για να τον βλέπουν τη νύχτα τα άστρα. Την επομένη το πρωί, το παίρνουν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλίος. Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, μετά τη θεία λειτουργία ή το απόγευμα συνήθως, συγκεντρώνονταν τα κορίτσια γύρω από τον κλήδονα και τον άνοιγαν τραγουδώντας "Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει η χαριτωμένη κι όπου πάει να σταθεί, να είναι κερδισμένη". Δυο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που ζουν και οι δυο γονείς τους, βγάζουν ένα-ένα τα ριζικάρια από τον κλήδονα. Για κάθε ριζικάρι απαγγέλλεται και ένα δίστιχο (κότημα), το οποίο θεωρείται ως χρησμός σχετικά με το πρόσωπο στο όνομα του οποίου μελετήθηκε το ριζικάρι που βγήκε. Το περιεχόμενο των δίστιχων, περιστρέφεται σχεδόν πάντοτε στο ζήτημα της τύχης, αν δηλαδή θα παντρευτεί νωρίς, αν την αγαπούν ή την μισούν, ή την περιπαίζουν, κ.τ.λ. "Το κυπαρίσσι το ψηλό, το μεσιανό κλωνάρι, το κοντογειτονόπουλο γυρεύει να σε πάρει". Πολλές φορές επαναλαμβάνονταν η διαδικασία εξαγωγής των ριζικαριών και την τρίτη φορά απαγγέλλονταν σκωπτικά δίστιχα. "Σαν μαθ΄ ο σκύλος γράμματα και η γάτα να διαβάζει, τότε και συ θα παντρευτείς να κάνει ο κόσμος χάζι". Ακολουθεί χορός γύρω από τον Κλήδονα μέχρι τη δύση του ήλιου."
"Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο με καταγωγή στην αρχαία εποχή, που επικρατούσε η 'κληδόνα'. Κληδόνα σημαίνει πράξεις ή λέξεις τυχαίες και ασυνάρτητες, που ακούγονταν κατά τη διάρκεια μαντικών τελετών και στις οποίες αποδίδονταν προφητική σημασία. Στη νεοελληνική αντίληψη το έθιμο αυτό εξελίχθηκε σε μια όμορφη και ενδιαφέρουσα ιεροτελεστία, περισώζοντας τους ερωτικούς χρησμούς. Ο Κλήδονας ζωντανεύει τη μέρα του Αη-Γιαννιού, στις 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με τη θερινή τροπή του ήλιου. "
Επίσης:
"Κλήδονας είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες. Η λέξη Κλήδονας είναι πανάρχαια (Ιωνική λέξη) και σημαίνει τον ήχο που προαναγγέλλει το μέλλον, σαν ένα είδος προφητείας με λόγια που έχουν προφητική σημασία. Όμως, το έθιμο του Κλήδονα , όπως μας το μάθανε οι γονείς μας και το αναβιώνουμε και σήμερα, συνδέεται βέβαια με την αρχαία μαντική κληδόνα αλλά δεν έχει, τον χαρακτήρα της μαντικής γενικά. Έχει περιοριστεί μόνο σε ερωτικούς χρησμούς. Το έθιμο πραγματοποιούνταν στην Προσοτσάνη μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 1950 σε γειτονιές όπου έμεναν περισσότερες οικογένειες προσφύγων από Αν.Θράκη και Μ. Ασία.
Την παραμονή του Αγιαννιού ( 24 Ιουνίου) τα αγόρια της γειτονιάς ανάβανε στα σταυροδρόμια φωτιές (τις μπουμπούνες) μόλις σουρούπωνε. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν οι κοπέλες. Πάνω από τις φωτιές πηδούσαμε όλοι, αγόρια και κορίτσια και παντρεμένες. Λέγανε πως αν πηδούσες τρείς φορές ήταν καλό για την υγεία σου και επιπλέον θα έφευγαν οι ψύλλοι και οι κοριοί. Αμέσως μετά, οι κοπέλες έπαιρναν τα σταμνιά (πήλινα μικρά δοχεία νερού) και πήγαιναν στη βρύση ή το πηγάδι να γεμίσουν νερό και να το φέρουν στο προκαθορισμένο σπίτι, όπου είχαν προετοιμάσει το ειδικό χάλκινο δοχείο (την μπακίρα) για να το ρίξουν μέσα. Το νερό αυτό το λέμε "αμίλητο" γιατί κατά την μετάβαση των κοριτσιών στην βρύση και την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν, παρά τα έντονα πειράγματα από τα αγόρια. Αν κάποια υπέκυπτε και μιλούσε, έπρεπε να χύσει το νερό και να πάει να το ξαναγεμίσει. Στην μπακίρα με το αμίλητο νερό, έβαζε κάθε κοπέλα το ριζικάρι της (μικρή ανθοδέσμη) που είχε προετοιμάσει και για να το ξεχωρίζει από τα άλλα, έδενε ένα σημάδι που ήταν δακτυλίδι ή σκουλαρίκι, χάνδρα κ.α. Μετά η μπακίρα σκεπαζόταν με κόκκινο πανί, το οποίο έδεναν με σκοινί και κλείδωναν με κλειδαριά.
Όλες μαζί λέγανε το δίστιχο : "Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό, να δώσει να τον πάρει". Κάθε ριζικάρι μελετιέται από την κοπέλα στο όνομα ορισμένου προσώπου (που θα ήθελε π.χ. να παντρευτεί). Ο κλήδονας τοποθετείται κάτω από μια τριανταφυλλιά σε ύπαιθρο για να τον βλέπουν τη νύχτα τα άστρα. Την επομένη το πρωί, το παίρνουν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλίος. Ανήμερα του Αϊ-Γιαννιού, μετά τη θεία λειτουργία ή το απόγευμα συνήθως, συγκεντρώνονταν τα κορίτσια γύρω από τον κλήδονα και τον άνοιγαν τραγουδώντας "Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει η χαριτωμένη κι όπου πάει να σταθεί, να είναι κερδισμένη". Δυο παιδιά, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι που ζουν και οι δυο γονείς τους, βγάζουν ένα-ένα τα ριζικάρια από τον κλήδονα. Για κάθε ριζικάρι απαγγέλλεται και ένα δίστιχο (κότημα), το οποίο θεωρείται ως χρησμός σχετικά με το πρόσωπο στο όνομα του οποίου μελετήθηκε το ριζικάρι που βγήκε. Το περιεχόμενο των δίστιχων, περιστρέφεται σχεδόν πάντοτε στο ζήτημα της τύχης, αν δηλαδή θα παντρευτεί νωρίς, αν την αγαπούν ή την μισούν, ή την περιπαίζουν, κ.τ.λ. "Το κυπαρίσσι το ψηλό, το μεσιανό κλωνάρι, το κοντογειτονόπουλο γυρεύει να σε πάρει". Πολλές φορές επαναλαμβάνονταν η διαδικασία εξαγωγής των ριζικαριών και την τρίτη φορά απαγγέλλονταν σκωπτικά δίστιχα. "Σαν μαθ΄ ο σκύλος γράμματα και η γάτα να διαβάζει, τότε και συ θα παντρευτείς να κάνει ο κόσμος χάζι". Ακολουθεί χορός γύρω από τον Κλήδονα μέχρι τη δύση του ήλιου."
Άραγε, τι μορφή είχε αυτό το πανάρχαιο έθιμο, μερικές χιλιάδες χρόνια πριν; Η γιορτή του Αι Γιαννιού, το θερινό ηλιοστάσιο, αρχετυπική γιορτή όλων των παγανιστικών και ανιμιστικών λατρειών, ένα κομμάτι του παζλ της προέλευσης της ίδιας της θρησκείας σαν έννοια. Στη σλαβική παγανιστική λατρεία, κατά το θερινό ηλιοστάσιο, γινόταν η γιορτή Ιβάνιε, που θυμίζει τη γιορτή του Κλήδονα. Υπήρχε άφθονο φαγητό και ποτό, ανάβονταν μεγάλες φωτιές, τις οποίες πηδούσαν νεαρά αγόρια και κορίτσια, που είτε ζευγάρωναν είτε χόρευαν σε κύκλους. Τα νεαρά κορίτσια έπλεκαν στεφάνια από λουλούδια και φτέρη και τα πετούσαν στα ποτάμια: ανάλογα με το πώς επέπλεαν, μάντευαν πότε και πώς θα παντρεύονταν.
Διαφορετικοί λαοί, διαφορετικές φυλές, διαφορετικές κουλτούρες. Συνδετικοί κρίκοι όμως που βαθιά στο παρελθόν, ενώνουν όλες τις θρησκείες σε μια, ενιαία μα ταυτόχρονα χαλαρή, δυνατή αλλά μη δογματική. Την λατρεία της φύσης, της ζωής, της αρμονίας και της γεωμετρίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου